RDA-forumleden Samenhang natuur- en dierbeleid op bezoek in de Amsterdamse Waterleiding Duinen

Dilemma damherten voorlopig beëindigd met keuze voor actief beheer

Zo nam de gemeente Amsterdam in 2013 het besluit om over te gaan tot afschot. Uiteindelijk heeft het nog drie jaar geduurd voordat de boswachters het geweer ter hand hebben genomen. Afgelopen maart hebben ze voor het eerst 74 van de in totaal 3900 dieren in het kader van ‘’actief beheer’’ gedood. Na de bronstperiode gaan ze verder. Tachtig in de week, tot en met maart. Een harde werkelijkheid.

Meest besproken onderwerp van Waternet

'Het meest besproken onderwerp van Waternet', noemt bioloog Ed Cousin de damhertenkwestie. Hij is hoofd bron- en natuurbeheer van Waternet en schetst hoe de besluitvorming over het beheer van de damherten tot stand is gekomen en welke argumenten daarbij een rol hebben gespeeld. Toevallig of niet, RDA-forumvoorzitter Jacques van Alphen had al eind jaren tachtig zitting in een adviescommissie. Die commissie kwam destijds tot de conclusie dat de populatie damherten het in de Amsterdamse Waterleiding Duinen uitstekend zou doen en dat de aantallen dieren uiteindelijk een probleem zouden vormen. Maar het advies van de commissie om in te grijpen werd niet opgevolgd. De gemeente Amsterdam –eigenaar van dit oudste waterwingebied van Nederland - besloot in 1997 geen beheerjacht uit te voeren, bij wijze van proef. Tot 2004. Toen werd duidelijk dat de damherten niet alleen in aantal sterk waren gegroeid, maar dat ze ook overlast veroorzaakten, een gevaar vormden voor het verkeer en dat er dierenwelzijnsproblemen en schade aan het ecosysteem zouden kunnen ontstaan. De gemeente Amsterdam besloot een hek te plaatsen. Het 3400 ha grote natuurgebied werd aan drie kanten afgesloten. Alleen het deel tussen duin en strand bleef open.

Kantelpunt

De winter van 2013 zou je een kantelpunt kunnen noemen in het debat over de damherten. Er stierven veel dieren, ze lagen te creperen tegen de hekken. Doden uit compassie was geen probleem, vertelt Ed Cousin. Uit overwegingen van dierenwelzijn werd het ‘’vroeg-reactief beheer’’ verkend. Het opende de weg naar een ander beleid. Dat van ‘’actief beheer’’. Hoe moeilijk die keuze toch nog was, schetst ecoloog Vincent van der Spek, net als Cousin verbonden aan het waterleidingbedrijf Waternet. Hij was eerst kritisch over afschot, maar is nu voorstander van ingrijpen. Uit nadere studies van het ecosysteem komt aanzienlijke schade naar voren aan flora en indirect ook aan fauna. Bij een ingerasterd struweel, dat er dankzij de bescherming tegen vraat van de damherten florissant bij staat, vertelt hij over de duinparelmoervlinder die haar eitjes gewoonlijk legt op zandviooltjes. Deze vlindersoort is een kwaliteitsindicator voor duingrasland. ‘’In delen waar struwelen niet zijn ingerasterd, komt deze vlinder niet meer voor.’’ De duinparelmoervlinder is maar een voorbeeld. ‘’Juist de voor duinen karakteristieke soorten staan onder druk ten gevolge van de aanwezigheid van een soort die hier van oorsprong niet thuis hoort. Ik moet echt zoeken of er nog wat Slangenkruid over is. Dat is een belangrijke insectenplant. De koningsvaren hebben we moeten inrasteren. De duinwespenorchis leek verdwenen, maar is door het plaatsen van kooitjes weer teruggekeerd ’’, zegt Van der Spek.

Zienswijze

Uit de uitleg die de RDA-forumleden krijgen, valt op te maken dat Waternet en de gemeente Amsterdam bij hun besluit niet over een nacht ijs zijn gegaan. Op de website van de Amsterdamse Waterleiding Duinen is een heel dossier te vinden over de damhertenkwestie. De forumleden gaan naar huis met de vraag of het afwegingskader dat binnenkort door hen wordt opgeleverd, het debat en de besluitvorming ten goede was gekomen. Over dat afwegingskader binnenkort meer in de zienswijze van het forum.

Voor meer informatie