Aanbieding Zienswijze Dieren in het huis van Thorbecke
De minister van LNV heeft de RDA advies gevraagd over de (on)mogelijkheden voor lagere overheden om beleid te ontwikkelen op dierenwelzijn. Volgens de RDA is er geen aanleiding voor extra bevoegdheden, met uitzondering van het vergunningenbeleid rondom evenementen met dieren.
Investering regierol rijksoverheid
Uit eerder onderzoek (Staat van het Dier, 2019) is gebleken dat de positie van het dier en dierenwelzijn een schurende kwestie is, met name door onduidelijkheden over regels en bevoegdheden op verschillende bestuursniveaus. Veel gemeenten en andere decentrale overheden zijn gemotiveerd zich in te zetten voor dierenwelzijn, maar voelen zich in de uitvoering van het beleid beknot. De RDA concludeert in de zienswijze ‘Dieren in het huis van Thorbecke - De rol van lagere overheden ten aanzien van dierenwelzijn’ dat de rijksoverheid meer zou moeten investeren in haar regierol op dit gebied en roept daartoe dan ook op. Dat houdt onder meer in: het verduidelijken of aanscherpen van wetgeving en het faciliteren van kennisontwikkeling en -uitwisseling.
Voor de zienswijze heeft de RDA onder meer geïnventariseerd hoe dierenwelzijnsbeleid in Nederland is geregeld, hoe decentrale overheden daarmee omgaan en welke belemmeringen deze ervaren. Voor deze zienswijze is bureauonderzoek uitgevoerd en een groot aantal betrokkenen uit verschillende bestuurslagen geïnterviewd.
Betrokkenheid bij dieren op decentraal niveau
Lagere overheden hebben regionaal en lokaal op verschillende manieren te maken met dieren en dierenwelzijn, zoals optreden bij dierenleed en incidenten met dieren, dierenopvang, de verkoop van levende dieren en evenementen met dieren. De betrokkenheid wordt ook weerspiegeld in een groot aantal nota’s dierenwelzijn en portefeuillehouders: ongeveer een derde van de 352 gemeenten had in 2021 een portefeuillehouder dierenwelzijn en één op de vijf een nota dierenwelzijn. De kaders voor dierenwelzijnsbeleid in Nederland worden echter bepaald door nationale wetgeving: de Wet dieren (voor gehouden dieren), de Wet natuurbescherming (voor in het wild levende dieren) en de Wet op de dierproeven.
De RDA constateert dat bestuurders en ambtenaren grote betrokkenheid tonen bij het onderwerp dierenwelzijn. Dat blijkt uit verschillende initiatieven, zoals het ondersteunen van wildopvangcentra en dierenambulances en het toewijzen van taken op het gebied van dierenwelzijn aan gemeentelijke boa’s. Decentrale overheden voelen zich beperkt bij het uitvoeren van beleid. Er is behoefte aan kennis, informatie en gelden. Ook wordt gevraagd om meer bevoegdheden, zoals blijkt uit brieven van de gemeenten en de VNG aan de minister van LNV.
Kennisuitwisseling en handhaving
De RDA constateert dat er geen sprake lijkt te zijn van urgente problematiek die het gevolg is van de manier waarop de bevoegdheden zijn verdeeld tussen de rijksoverheid en de decentrale overheden. De problemen op het decentrale niveau zijn meestal te herleiden op ontoereikende capaciteit van de handhaving, het ontbreken van duidelijke gedragsregels door de open normen in de landelijke wetgeving en een gebrek aan afstemming en uitwisseling tussen verschillende bestuurslagen. Deze oorzaken worden niet weggenomen door bevoegdheden decentraal te beleggen. De RDA vindt dat discussies over dierenwelzijn en een betere borging daarvan van dieren op een landelijk niveau (of hoger) gevoerd moeten worden.
Aanbevelingen
De RDA roept het Rijk op om te investeren in haar regierol. De RDA doet de minister van LNV hiervoor een aantal concrete aanbevelingen in de zienswijze. De RDA ziet dus geen zwaarwegende redenen om de bestuurlijke basis van dierenwelzijn te wijzigen. Een te overwegen uitzondering vormen evenementen waarbij dieren betrokken zijn. In concrete context-gebonden situaties zouden lagere overheden baat hebben bij betere mogelijkheden voor het beoordelen, toetsen en handhaven op dierenwelzijn bij het uitgeven van vergunningen.
Deze zienswijze is op 30 maart 2022 aangeboden de minister van LNV. Luister hier ook onze podcast over dit onderwerp en zie hieronder de animatie.